Wanneer een contract onduidelijk of onvolledig is en er ontstaat daardoor een geschil, dan komt het niet alleen aan op de letter van de tekst. De rechter zal dan ook kijken naar de bedoeling die partijen hadden en wat zij van elkaar mochten verwachten. Een verschrijving of het ontbreken van een bepaling is daarmee niet meteen fataal. Ook in het erfrecht kan de rechter in bepaalde gevallen afwijken van de letterlijke tekst van een testament om toch recht te kunnen doen aan de bedoeling van de erflater. Hieronder zullen twee voorbeelden worden besproken waarin de rechter anders heeft beslist dan op grond van de letterlijke tekst van het testament of een contract.
Het eerste geval betreft een vader die al jaren gelukkig samenwoonde met zijn nieuwe vriendin. Met zijn dochter uit een eerdere relatie had hij al 25 jaar geen contact. Als vader te horen krijgt dat hij niet meer lang te leven heeft, laat hij zijn testament opmaken. Hij onterft daarin zijn dochter en benoemt zijn vriendin tot enig erfgenaam. Vader wil haar goed verzorgd achterlaten. Als vader is overleden, blijkt dat hij vergeten is de begunstigde van de levensverzekering te wijzigen, die staat nog steeds op naam van zijn dochter. De dochter maakt bij de vriendin van vader aanspraak op de verzekeringsuitkering. Voor de vriendin betekent het missen van de verzekeringspenningen dat zij het huis moet verkopen. Dit had vader zo niet bedoeld. De rechter wordt om een oordeel gevraagd en bepaalt dat de bedoeling van het testament duidelijk is; vader moet vergeten zijn om de polis aan te passen. Het beroep van dochter op de letterlijke tekst van de verzekeringspolis wordt omwille van de bedoeling van vader – het verzorgd achterlaten van zijn vriendin – door de rechter niet gevolgd en de dochter heeft het nakijken.
Het tweede geval gaat over een vrouw die na haar scheiding haar testament opstelt. Zij heeft geen kinderen en wil niet dat haar ouders van haar erven. De vrouw benoemt haar broer tot enig erfgenaam. Ruim tien jaar later hertrouwt de vrouw in gemeenschap van goederen. Na tien jaar huwelijk overlijdt de vrouw en heeft de broer een onaangename verrassing voor zijn zwager; hij wil als enig erfgenaam de helft van de huwelijksgoederengemeenschap. Was dit de bedoeling van de vrouw? Het wordt een langslepende procedure, waarin de echtgenoot uiteindelijk zijn gelijk krijgt. De bedoeling van het testament was om te voorkomen dat de ouders van de vrouw alles zouden erven. De intentie was niet dat haar broer alles zou krijgen, er was destijds alleen geen alternatief. Door het tweede huwelijk was dit alternatief er wel en zo moet het testament ook worden uitgelegd, aldus de Hoge Raad.
In bijzondere gevallen heeft de rechter dus de mogelijkheid om van de letterlijke tekst van een testament of contract af te wijken. Mogelijk twijfelt u eraan of door veranderde omstandigheden het testament nog wel beantwoordt aan de wil van de erflater of wenst u juist vanwege nieuwe omstandigheden uw testament te laten toetsten of het nog aan uw wensen voldoet? Neem dan geheel vrijblijvend contact op met onze erfrechtspecialist mr. Willeke van Ophuizen en leg uw vraag aan haar voor. Zij helpt u graag met een persoonlijk advies!
Door:
Willeke van Ophuizen
